3 listopada 2020
Poniżej wiersz Wallace'a Stevensa Imperator lodów. Jest fascynujący, ale jego polskie tłumaczenia, które znalazłem w internecie niezbyt mi się spodobały (z wyjątkiem jednej genialnej frazy). Opisuję znaczenie wiersza i proponuję własne tłumaczenie – jeszcze nie finalne, poetyckie, ale znaczeniowo bardziej do oryginału.
Call the roller of big cigars,
The muscular one, and bid him whip
In kitchen cups concupiscent curds.
Let the wenches dawdle in such dress
As they are used to wear, and let the boys
Bring flowers in last month's newspapers.
Let be be finale of seem.
The only emperor is the emperor of ice-cream.
Take from the dresser of deal,
Lacking the three glass knobs, that sheet
On which she embroidered fantails once
And spread it so as to cover her face.
If her horny feet protrude, they come
To show how cold she is, and dumb.
Let the lamp affix its beam.
The only emperor is the emperor of ice-cream.
Tłumaczenie:
Wezwij zwijacza wielkich cygar,
Tego muskularnego, i każ mu trzepać
W kuchennych kubkach kosmate karmele.
Niech dziewki kitłaszą się w takich sukniach
Jakie noszą zwykle, a chłopaki niech
Przyniosą kwiaty w gazetach z zeszłego miesiąca.
Niechaj się pozór przeistoczy w powód.
Jedynym imperatorem jest imperator lodów.
Wyciągnij z sosnowego kredensu,
Bez trzech szklanych gałek, to prześcieradło
Na którym wyhaftowała kiedyś wachlarzówki
I rozłóż je tak, by zakryć jej twarz.
Jeśli nabrzmiałe stopy będą sterczały, dojdzie
Do wszystkich jak niema jest i zimna.
Niech rozbłyśnie promień lampy.
Jedynym imperatorem jest imperator lodów.
Myślę, że to tłumaczenie bardzo dobrze oddaje dosłowne znaczenie wiersza. Brakuje mi w nim za to jeszcze kilku elementów, nie licząc oczywiście metrum i rymów.
In kitchen cups concupiscent curds – początkowo nie byłem w stanie osiągnąć poczwórnej aliteracji w tym wersie. Celem są cztery słowa na „k”, tak jak w tłumaczeniu: W kuchennych kubkach kosmate karmele. Trzecie słowo ma być związane z lubieżnością, pożądaniem, a czwarte z jakimś składnikiem lodów. Kosmaty, kudłaty, kurewski – żadne z tych słów nie jest szczególnie fortunne, być może trzeba będzie wymyślić cztery słowa na „t” lub „d”. Ale szkoda pozbywać się kuchennych kubków...
Let the wenches dawdle in such dress – wyzwaniem w tłumaczeniu tego wersu jest są te nieszczęsne wenches, które oznaczają młode dziewczyny/ służące/ prostytutki. Jedynym polskim słowem, które zawiera te wszystkie elementy znaczeniowe jest dziewka, która niestety brzmi trochę archaicznie i nie do końca pasuje do klimatu wiersza.
Let be be finale of seem – słynnie trudna fraza. Dosłownie niech byt będzie finałem urojeń. Pozwoliłem sobie ukraść tłumaczenie z internetu, bo zdanie niechaj się pozór przeistoczy w powód jest absolutnie genialne, i na dodatek wprowadza rym z ostatnim wersem strofy. Może się wydawać, że to polskie zdanie nie jest dokładnym tłumaczeniem, ale już spieszę z wyjaśnieniami. Seem to pozór, natomiast powód jest bytem (be), ponieważ wszystko co jest, ma jakąś przyczynę, jakiś powód. Podobnie, każdy powód, każda przyczyna wywołuje jakiś efekt, jakiś byt. To zdanie jest genialne.
Take from the dresser of deal –deal to tanie drewno produkowane z sosny lub jodły. Nie znalazłem na nie dobrego słowa po polsku, dlatego zostawiam sosnowy kredens.
On which she embroidered fantails once – fantails, czyli wachlarzówki to małe ptaszki z ogonkami jak wachlarze. Prawdopodobnie można zamienić je na inne ptaszki.
If her horny feet protrude, they come – trudny wers. Trzy aluzje seksualne, w tym dwie gry słowne. Nagroda dla tego, kto to dobrze przetłumaczy. Horny znaczy napalony/ zrogowaciały, protrude – wystawać/ sterczeć, a come – dojść. I dosłownie, i w przenośni. Myślę, że zawarłem to znaczenie w tłumaczeniu, ale kwestia zrymowania tego wersu z następnym pozostaje otwarta.
To show how cold she is, and dumb – nie byłem w stanie dobrze oddać wieloznaczności słowa dumb, które znaczy niema, ale też głupia.
O czym jest ten wiersz? Jest jeden trup i wiele seksualnych podtekstów. Nie będę wchodził głębiej w jego znaczenie, bo gdyby autor wiedział, co chce powiedzieć, to nie pisałby w tak dziwaczny sposób, tylko normalnie. A skoro autor nie wiedział, o czym jest ten wiersz, to ja też nie muszę tego wiedzieć.
dd
Comments